ΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΝΕΟΦΥΤΟΣ

Αλλά το κακόν είχε και συνέχεια. Ως και εις το απόσπασμα άναγινώσκομεν, πυκνότατοι σεισμοί έλαβον χώρα εις διάφορα μέρη της υδρογείου και προξένησαν πλείστας καταστροφάς.

Αρκετούς από τούς σεισμούς αυτούς περιγράφει λεπτομερώς ό Έγκλειστος Νεόφυτος εις τον «Περί σεισμών διαφόρων» λόγο του, ό όποιος και θεωρείται άριστον ηθικό δίδαγμα και πολλής αξίας ιστορικό βοήθημα. 'Ημείς όμως αρκούμεθα να άναφέρωμεν μόνον ένα, και τούτο διά να παρουσιάσωμεν προς τούς φιλοθέους άναγνώστας:

α) Την προστασία, την οποία παρέχει ό θεός προς τούς εκλεκτούς του.

β) Την Αγάπη, με την οποία περιέβαλλον τον Έγκλειστο Ασκητή οι θεοσεβείς κάτοικοι της γύρω περιοχής και το διά τον Άγιο μέγα ενδιαφέρον των.

γ) Πώς ό Άγιος μας μέσα από τας συμφοράς, έκκινών από τα 'Αγιογραφικά κείμενα, εξάγει ψυχωφελή διδάγματα και καθοδηγεί τας ψυχάς πλησίον του θεού.

δ) Πώς ό ίδιος ό Άγιος αντικρίζει και παρουσιάζει εις τούς άναγνώντας του τα φοβερά ξυπνήματα του Εγκέλαδου:

Εν τη αρχή της λαξεύσεως της Έγκλείστρας, προς τετάρτη της νυκτός ώρα, τοσούτος εξαίφνης έπηνέγθη σεισμός, ως προ μικρού δειν επί πρόσωπόν με πεσείν από του χαραδρίου μου (ή πλακόστρωτος κλίνη του) επί την γην. Γέγονε δέ ό τοιούτος σεισμός εν τη νυκτί εκείνη έως επτάκις, και κατέπεσον δέκα και τέσσαρες Έκκλησίαι καθ όλης της Επαρχίας Πάφου. Τότε γάρ και ο μέγιστος κατεστράφη Ναός της Άχράντον Θεοτόκον, ο εν τω Φρουρίω της Πάφου, ήν Λιμενιώτιασαν  καλούσιν οι λαοί. Τότε γάρ έτόπασαν πλείστοι άναιρεθήναί με τη νυκτί εκείνη υπό του σαθροτάτου κρημνού και του της 'Έγκλείστρας σπηλαίου• ήσαν γάρ τότε τα πάντα τεταριχευμένα και σεσαθρωμένα' άλλ’ ουδέ οι λίθοι πεπτώκασιν, ους τρουλλοειδώς τέθεικα περί τα πρόθυρα του σπηλαίου.“

Εντρομοι ετρεξαν οι κάτοικοι της γύρω περιοχής, πολύ πρωί, διά να δουν τί απέγινε ό φίλος Ασκητής. Με μεγάλη δε χαρά διαπίστωσαν ότι ό θεός διεφύλαξε και τον Αγιον και την Έγκλείστραν του αβλαβείς. Δόξασαν τότε τον θεόν και εζήτησαν να μάθουν την αιτία των σεισμών. Και ό Άγιος αντί να τούς δώση και εξήγηση τα γεωλογικά αίτια, τα όποια διά τούς περισσοτέρους θα ήσαν ακατανόητα, με βάσιν το ψαλμικό «ό επιβλέπων επί την γήν, και ποιών αυτήν τρέμειν...» (Ψαλμ. ργ'), εδωκε τας δεούσας ψυχωφελείς εξηγήσεις:

«Ό δούλος ενός βασιλέως, όταν σφάλλει, δεν υποφέρει να άντικρύζη το βλοσυρόν βλέμμα του κυρίου του, αλλά τρέμει από τον πολύν φόβο. Τοιουτοτρόπως συμβαίνει και με ήμάς: όταν άμαρτάνωμεν, ό βασιλεύς παντουργός θεός επιβλέπει επί την γήν με βλέμμα βλοσυρόν, ή δέ κτίσις δεν υποφέρει να βλέπη το φοβερόν θυμωμένον βλέμμα του Κτίστου και τρέμει και σείεται’ και αν δεν την συγκρατοΰσεν ό Κτίστης, θα κατεστρέφετο από την πολλήν ταραχήν του φόβου».

Αύται είναι αι άπλαί εξηγήσεις, αι όποίαι εδόθησαν από τον Αγιον εις τούς κατατρομαγμένους απλοϊκούς έπισκέπτας του. ’Ας ίδωμεν όμως και τί προς ημάς λέγει διά του προειρημένου έργου του.

Γνωρίζει καλώς ότι πρόκειται περί γεωλογικών φαινομένων και γνωρίζει επίσης οτιδήποτε άλλο σχετικό με τούς σεισμούς ήτο γνωστόν εις την εποχή του, αλλά γνωρίζει ωσαύτως και το Εύαγελικόν: των άνθρώπων «αι τρίχες της κεφαλής πασαι ήριθμημέναι» (Λουκά ιβ' 7) και την ρητήν διαβεβαίωσιν του Κυρίου: «και θρίξ έκ της κεφαλής αύτών ου μή άπόληται» (Λουκά κα' 18). Αναζητεί λοιπόν να άνευρη την αιτία, διά την οποία ό θεός «ό τα σύμπαντα εν τη δρακί περιέχων» έπιτρέπει τούς σεισμούς και τας τόσας έκ των σεισμών συμφοράς. Και εύρίσκει ότι ή αιτία είναι διττή:

...τούτο μεν διά τούς πολυθέους και θεοποιούντας την κτίσιν, ίνα γνώσιν ότι εις ό Θεός ό κτίσας τον κόσμον και τινάσσων την γην ως χλαμύδα μικράν και στερεών αυτήν αυθις επί την ασφάλειαν αυτής, τούτο δέ και διά πλήθος πολύ των παρανομούντων άνθρώπων.

Αμαρτάνει ή λογική κτίσις και τότε μαστίζεται ή κτίσις ή άλογος και ανεύθυνος, διά να διδάσκη τούς ανθρώπους να αποφεύγουν την αμαρτίαν.

Τρομάσσει Θεός την γην, βουλόμενος και ημάς συντρομάξαι, και άποστήναι της αμαρτίας. Διά τούτο και κατά διαφόρους καιρούς σεισμοί φοβεροί έπηνέχθησαν προς Θεού, προς πίστιν και μετάνοιαν άγοντος τούς ανθρώπους.

Κάθε σοφός των σεισμών μελετητής διαβλέπει εις αυτούς την δύναμιν του θεού και την υπέρ ημών κηδεμονίαν Του: δύναμιν μεν, ότι την ούτω βαρειαν και παμμεγέθη γαίαν, βλέμματι και μόνω, ποιεί αν την τρέμειν καθάπερ φύλλον κηδεμονίαν δέ, ότι, άμαρτανόντων ημών, πατάσσει την γην, την μάλλον διαμένουσαν εν τη διατάξει Αυτού.

Και τελειώνων τας σκέψεις του ζητεί από τον θεόν να άπαλλάξη και ημάς από σεισμόν αίσθητόν και νοητόν:

Χριστός αισθητού τε και νοητού σεισμού και ημάς άπαλλάξαι, εν ελεεί Αυτόν, γαλήνης απαθείας ημάς καταξιώσετε και ζωής αιώνιου.

Ο ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΕΟΦΥΤΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ. 

ΥΠΟ ΑΝΔΡΕΟΥ ΧΡ. ΜΕΡΑΚΛΗ. ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ. ΛΕΥΚΩΣΙΑ 1976.